تصور کنید در حال تماشای تلویزیون هستید یا مشغول کار با کامپیوتر، که ناگهان همه جا تاریک میشود. پریدن فیوز برق یکی از رایجترین اتفاقات در منازل است که اگرچه آزاردهنده به نظر میرسد، اما در واقع «فرشته نجات» ساختمان شماست. فیوزها طراحی شدهاند تا در صورت بروز خطر، جریان را قطع کنند و از آتشسوزی وسایل یا سیمکشی جلوگیری کنند.
اما سوال اصلی اینجاست: چرا فیوز میپرد؟ آیا یک مشکل ساده است که خودتان میتوانید حل کنید یا نیاز به یک برقکار حرفهای دارید؟ در این مقاله ۵ علت اصلی و راهکار وصل کردن ایمن فیوز را بررسی میکنیم.
۵ علت اصلی پریدن فیوز برق (چرا برق قطع میشود؟)
۱. اضافه بار (Overload)؛ متهم ردیف اول
رایجترین دلیل پریدن فیوز، «اضافه بار» است. هر فیوز برای عبور مقدار مشخصی جریان (مثلاً ۲۵ آمپر) طراحی شده است. اگر شما همزمان کولر گازی، اتو، جاروبرقی و سشوار را روشن کنید، جریانی بیش از حد توان فیوز طلب میکنید. در نتیجه، فیوز داغ شده و برای محافظت از سیمها، جریان را قطع میکند.
۲. اتصال کوتاه (Short Circuit)؛ خطرناک و فوری
این حالت زمانی رخ میدهد که سیم فاز (برقدار) مستقیماً به سیم نول برخورد کند. این برخورد باعث عبور جریان بسیار شدیدی در کسری از ثانیه میشود و فیوز بلافاصله (با صدای تق) میپرد. اتصال کوتاه معمولاً بوی سوختگی و سیاهی در محل پریز یا وسیله برقی به همراه دارد.
۳. خرابی یک وسیله برقی خاص
گاهی اوقات سیمکشی ساختمان سالم است، اما یک وسیله خاص (مثلاً محافظ برق خراب، کتری برقی که المنتش سوخته یا اتویی که سیمش اتصالی دارد) باعث پریدن فیوز میشود.
۴. خطای زمین (Earth Fault)
اگر ساختمان شما مجهز به کلید محافظ جان (RCD) باشد، هرگونه نشت جریان برق به زمین (مثلاً برخورد سیم لخت به بدنه فلزی یخچال یا نفوذ آب به داخل پریز) باعث پریدن کلید میشود. این مکانیزم برای جلوگیری از برقگرفتگی انسان حیاتی است.
۵. خراب شدن خود فیوز مینیاتوری
فیوزها عمر ابدی ندارند. اگر یک فیوز قدیمی شده باشد یا اتصالات پیچهای آن شل شده باشد، ممکن است بدون هیچ دلیل خاصی و حتی با بار الکتریکی کم، مدام قطع شود. در این حالت تنها راهکار، تعویض فیوز مینیاتوری است.
راهکار فوری: وقتی فیوز پرید چه کار کنیم؟ (گامبهگام)
نکته مهم: اگر فیوز کنتور (اصلی) پریده است و دسترسی به آن ندارید، با اداره برق یا مدیر ساختمان تماس بگیرید. مراحل زیر مربوط به فیوزهای داخل واحد است.
- خونسرد باشید و وسایل را خاموش کنید: قبل از دست زدن به جعبه فیوز، تمام وسایل برقی پرمصرفی که روشن بودند (مثل جاروبرقی، سشوار، کولر) را خاموش کنید و از پریز بکشید.
- جعبه فیوز را بررسی کنید: کلیدی که پایین آمده (در جهت مخالف بقیه) را پیدا کنید.
- فیوز را وصل کنید: کلید را به سمت بالا فشار دهید.
- حالت اول (فیوز بالا ماند): مشکل احتمالاً اضافه بار لحظهای بوده است. وسایل را یکییکی روشن کنید.
- حالت دوم (فیوز بلافاصله پایین پرید): این نشانه اتصالی دائم است. هرگز سعی نکنید با زور یا چسب زدن، فیوز را بالا نگه دارید! این کار باعث آتشسوزی میشود.
- عیبیابی لوازم: تمام دوشاخهها را از برق بکشید. فیوز را بالا بزنید. اگر نپرید، دوشاخهها را یکییکی وصل کنید. هر کدام که باعث پریدن فیوز شد، آن دستگاه معیوب است.
چه زمانی باید با برقکار تماس بگیریم؟
- وقتی تمام وسایل را از برق کشیدهاید اما فیوز همچنان میپرد (اتصالی در سیمکشی توکار).
- وقتی بوی سوختگی یا صدای وزوز از جعبه فیوز میشنوید.
- وقتی فیوز داغ شده و رنگ آن تغییر کرده است.
- وقتی کلید محافظ جان مکرراً قطع میشود.
نمیتوانید علت قطعی برق را پیدا کنید؟
دستکاری سیستم برق بدون تخصص خطرناک است. ما در سریعترین زمان، علت اتصالی را پیدا و رفع میکنیم.
اعزام فوری برقکار سیار: 09129633009
سوالات متداول
آیا فیوز سوخته قابل تعمیر است؟
خیر. فیوزهای مینیاتوری و فشنگی قطعات مصرفی و حفاظتی هستند. در صورت خرابی مکانیزم داخلی یا سوختن، باید با نمونه نو و استاندارد تعویض شوند.
چرا فیوز کولر گازی مدام میپرد؟
این مشکل معمولاً به دلیل کثیف بودن کندانسور، خرابی خازن کولر، یا ضعیف بودن آمپر فیوز نسبت به قدرت کولر رخ میدهد. در مواردی نیز شل بودن سیمبندی پشت فیوز عامل داغ شدن و پریدن آن است.