قطع شدن ناگهانی برق در حالی که همسایگان برق دارند، معمولاً یک متهم اصلی دارد: فیوز برق. اما سوال اصلی اینجاست: آیا فیوز صرفاً پریده است یا کاملاً سوخته و نیاز به تعویض دارد؟ تشخیص صحیح این موضوع میتواند شما را از هزینههای اضافی تعویض بیمورد نجات دهد یا از خطرات جدیتر جلوگیری کند.
در این مقاله، به عنوان متخصصین برق ساختمان، روشهای تشخیص سوختن فیوز (از فیوزهای مینیاتوری جدید تا فشنگیهای قدیمی) را با ابزارهای ساده مثل فازمتر و مولتیمتر به شما آموزش میدهیم.
تفاوت مهم: فیوز “پریده” یا فیوز “سوخته”؟
قبل از تست، باید نوع فیوز خود را بشناسید. اصطلاح “سوختن” معمولاً برای فیوزهای قدیمی (فشنگی یا شیشهای) به کار میرود که پس از عمل کردن، سیم داخلشان ذوب میشود و باید دور انداخته شوند. اما در ساختمانهای امروزی که از کلید مینیاتوری (MCB) استفاده میکنند، فیوزها معمولاً “میپرند” (کلید پایین میآید) و با زدن مجدد کلید، وصل میشوند. مگر اینکه مکانیزم داخلی آنها در اثر حرارت یا عمر زیاد خراب شده باشد.
روشهای تشخیص ظاهری (بدون ابزار)
گاهی اوقات بدون نیاز به تجهیزات خاص و تنها با یک نگاه دقیق میتوان فهمید که آیا فیوز عمل کرده است یا خیر.
۱. بررسی فیوزهای مینیاتوری
به جعبه فیوز نگاه کنید. تمام کلیدها باید رو به بالا (ON) باشند. اگر کلیدی پایین (OFF) باشد یا در حالت وسط گیر کرده باشد، یعنی مدار قطع شده است. اگر با بالا زدن کلید، دوباره بلافاصله پایین پرید، یعنی اتصالی در مدار همچنان وجود دارد و یا خود فیوز مینیاتوری خراب (نیمسوز) شده است.
۲. بررسی فیوزهای فشنگی (پیچی قدیمی)
در انتهای این فیوزها معمولاً یک “پولک رنگی” وجود دارد. اگر این پولک بیرون زده باشد یا افتاده باشد، نشانه قطعی سوختن فیوز است. همچنین اگر بدنه سرامیکی فیوز سیاه شده باشد، نشاندهنده اتصال کوتاه شدید است.
۳. بررسی فیوزهای شیشهای (لوازم صوتی و تصویری)
این فیوزها شفاف هستند. اگر سیم نازک داخل شیشه پاره شده باشد یا شیشه سیاه و دودزده باشد، فیوز سوخته است.
روشهای تست فنی و دقیق (با ابزار)
اگر ظاهر فیوز سالم است اما برق وصل نمیشود، باید از ابزار استفاده کنید.
هشدار: کار با برق همیشه خطرناک است. اگر تجربه کافی ندارید، این بخش را به برقکار بسپارید.
تست فیوز با فازمتر (رایجترین روش)
برای تست فیوز مینیاتوری یا فشنگی روی تابلو برق:
- فیوز را در حالت وصل (ON) قرار دهید.
- فازمتر را به پیچ ورودی (معمولاً بالای فیوز) بزنید. چراغ فازمتر باید روشن شود (یعنی برق تا اینجا میآید).
- سپس فازمتر را به پیچ خروجی (معمولاً پایین فیوز) بزنید.
- نتیجه: اگر ورودی برق داشت اما خروجی برق نداشت (چراغ روشن نشد)، یعنی فیوز سوخته یا خراب شده است.
تست فیوز با مولتیمتر (دقیقترین روش)
این روش برای زمانی است که فیوز را از مدار جدا کردهاید (برق قطع است):
- مولتیمتر را روی حالت “تست بوق” (Continuity) یا تست اهم قرار دهید.
- دو سر پروبهای مولتیمتر را به دو سر فیوز بزنید.
- نتیجه: اگر صدای بوق شنیدید (یا عدد اهم نزدیک به صفر بود)، فیوز سالم است. اگر بوق نزد (یا عدد بی نهایت OL نشان داد)، فیوز سوخته است.
چرا فیوز برق میسوزد؟ (پیشگیری بهتر از درمان)
تعویض فیوز بدون پیدا کردن علت سوختن آن، کار بیهودهای است. دلایل اصلی عبارتند از:
- اضافه بار (Overload): روشن کردن همزمان کولر گازی، جاروبرقی و ماشین لباسشویی که جریانی بیشتر از ظرفیت فیوز میکشند.
- اتصال کوتاه (Short Circuit): برخورد مستقیم سیم فاز و نول در بخشی از سیمکشی ساختمان یا داخل یکی از لوازم برقی.
- شل بودن اتصالات: شل بودن پیچهای زیر فیوز باعث ایجاد حرارت و ذوب شدن پلاستیک بدنه فیوز میشود.
- فرسودگی و کیفیت پایین: فیوزهای تقلبی یا بسیار قدیمی ممکن است بیدلیل قطع شوند.
فیوز مدام میپرد یا بوی سوختگی میدهد؟
این نشاندهنده یک خطر جدی در سیمکشی ساختمان شماست. برای عیبیابی تخصصی و تعویض ایمن فیوزها، همین حالا با ما تماس بگیرید.
مشاوره رایگان و اعزام برقکار: 09129633009
سوالات متداول
آیا میتوانیم به جای فیوز سوخته از سیم مفتولی استفاده کنیم؟
به هیچ عنوان! این کار (که اصطلاحاً “یکسره کردن” نامیده میشود) خطرناکترین اشتباه ممکن است. با این کار ایمنی مدار حذف شده و در صورت اتصالی بعدی، احتمال آتشسوزی سیمکشی ۱۰۰٪ خواهد بود.
فیوز مینیاتوری داغ شده است، آیا سوخته است؟
گرم شدن جزئی فیوز طبیعی است، اما اگر فیوز به شدت داغ شده طوری که دست را میسوزاند، یا پیچهای اتصال شل هستند یا جریان عبوری بیش از حد توان فیوز است و باید تعویض شود.